Lange weg te gaan voor toegankelijk stemmen
Eind oktober vroeg Yurre Wieke van de Nijmeegse SP in De Gelderlander om een mal voor blinden zoals die bij de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen in onder andere Den Haag gebruikt is. De Vlaamse radiozender Reflex kopte een paar weken daarvoor al over Nederlandse interesse in een pilotproject in Mechelen. Hier konden mensen met een visuele beperking stemmen met behulp van een audiomodule. Grootste wens die uit de verschillende media naar voren komt is in ieder geval het volledig zelfstandig, dus zonder hulp en begeleiding, kunnen stemmen door blinden en slechtzienden.
Politieke betrokkenheid
Een wens waar Daan de Kort, zelf zeer slechtziend en wethouder in Veldhoven, zich al geruime tijd voor inzet. De Nederlandse interesse waar radio Reflex het over heeft, kwam dan ook van zijn persoon. De Kort werd door de Oogvereniging aangewezen als expert om een Europees project vanuit de European Blind Union (EBU) mee in goede banen te leiden. Het project heeft als doel de politieke betrokkenheid bij blinden en slechtzienden te vergroten. Een doel dat de 26e jarige wethouder, die zogezegd al enige tijd lobbyt voor toegankelijk stemmen, op het lijf geschreven is. “Algemeen kiesrecht is één van de grootste rechten en vrijheden die onze samenleving ooit verworven heeft, maar stemmen is nog steeds niet toegankelijk, dus daar maak ik me hard voor.”
De Kort: “De pilot in Mechelen ging verder dan andere bekende methoden. Ik heb daar mogen stemmen met een audiomodule die je door de kieslijst leidt. Vervolgens kun je, dankzij een afstandsbediening die je haptische feedback geeft, door de lijst navigeren en je keuze maken. Deze wordt in audio bevestigd en vervolgens geprint.”
De methode is overigens geen speciale aanpassing voor blinden en slechtzienden. Iedereen in Mechelen stemde via een digitaal beeldscherm, de audiomodule kon daar op verzoek aan gekoppeld worden. De Kort: “Deze manier van stemmen voldoet in ieder geval al aan de drie kernwaarden die ik hanteer om stemmen toegankelijk te mogen noemen: gelijkwaardigheid, zelfstandigheid en waarborging van het stemgeheim.”
Draagvlak
Bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen hoorde Veldhoven, evenals Den Haag, bij de vier Nederlandse gemeenten die een proef deden met het stemmen met een mal. De Kort lachend: “Dat was de eerste keer dat ik volledig zelfstandig heb kunnen stemmen.”
“De mal werkt, maar de stip op mijn horizon is natuurlijk elektronisch stemmen. We leven in 2018, doen vrijwel alles digitaal, maar stemmen doen we, heel charmant, nog met een rood potlood. Ik zie wel dat er steeds meer draagvlak komt. Het elektronisch stemmen tellen is bijvoorbeeld al ingevoerd en dat is in ieder geval een voorzichtig begin. En als het ministerie toestemming geeft voor het stemmen met een audiomodule, zoals in Mechelen, dan is Veldhoven wat mij betreft de eerste gemeente die daar een proef mee gaat doen.”
Ook bij de Oogvereniging merken ze dat het draagvlak voor toegankelijke verkiezingen groeit. Ton van Weerdenburg: “Voor de komende verkiezingen in 2019 hebben inmiddels al 14 gemeenten interesse getoond in een mal. Dat is een mooi begin. De VNG, Vereniging van Nederlandse gemeenten, en ook het ministerie staan positief tegenover het gebruik ervan. Het is echter een bewerkelijk alternatief, omdat de mal bij iedere verkiezing aangepast moet worden. Ook in Duitsland, waar ze al langer met een mal werken, geven ze toe dat het weliswaar niet ideaal is, maar dat het in ieder geval zelfstandig stemmen waarborgt. Onze achterban geeft aan blij te zijn met de mal, hetzij met verbeterpunten, maar eigenlijk zijn ze vooral blij dat er überhaupt meer mogelijkheden komen.”
“Uiteraard blijft elektronisch stemmen ook ons streven, maar politiek Den Haag is nog te huiverig. In 2006 ís er elektronisch gestemd, maar er heerst angst voor het niet kunnen waarborgen van de veiligheid en het stemgeheim. Dus tot het zover is, is het sowieso nuttig om alternatieven te bedenken.”
