Dreigende uitsluiting door pin-only

De Nederlandse Bank (DNB) waarschuwt voor uitsluiting van bevolkingsgroepen zoals blinden en slechtzienden door de opmars van pinbetalen ten koste van contant betalen. Dat deed DNB op 29 oktober in een artikel van het AD bij monde van de Directeur ‘Cash’ Coen Voormeulen. Andere media sprongen daar vervolgens op in. Maar hoe groot is het probleem voor mensen met een visuele beperking daadwerkelijk?

De dreigende uitsluiting is de keerzijde van de ambitie die banken en winkeliers in 2014 uitspraken: 60% van de betalingen in Nederland elektronisch laten verlopen. Dat percentage is nu bereikt, mede dankzij de introductie van contactloze bankpassen. DNB wil met alle betrokken partijen afspreken dat contant geld algemeen geaccepteerd blijft. Ook belangenorganisaties als de Oogvereniging, ouderenbonden en de Consumentenbond pleiten voor het behoud van cash.

Problemen met pinnen

We vroegen aan de Oogvereniging waarom het behoud van contant geld belangrijk is voor blinden en slechtzienden. Een medewerker licht toe: “Onze leden geven aan dat zij het bedrag op de betaalautomaat niet kunnen lezen, dat er verschillende typen betaalautomaten zijn met onder andere verschillen in de plek waar je je pas moet insteken of tegen aan moet tappen, en verschillen in schermopbouw. Ook komen er steeds meer ontoegankelijke touchscreens”. Exacte cijfers zijn niet bekend over het aantal mensen dat problemen heeft met pinnen.

Contant niet geaccepteerd

Hoewel het een wettelijk betaalmiddel is, wordt cash steeds vaker niet geaccepteerd. Ook daarover zijn geen exacte cijfers bekend. Onduidelijke berichtgeving draagt bij aan de verwarring. Zo vermeldt het bewuste AD-artikel dat onder andere de Gemeente Tilburg pinbetaling eist aan de balie. “Onzin!”, laat een Tilburgse woordvoerder ons weten: “Contant betalen was en blijft mogelijk”. Toch accepteren sommige gemeentes geen cash meer. Mogen zij dit zelf bepalen? Ja, bevestigt een woordvoerder van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) desgevraagd. In een brief aan haar leden d.d. 22 oktober benadrukt de VNG echter - op aangeven van de Europese Centrale Bank - dat pin-only volgens Europees recht niet mag. Ook roept ze in de brief op tot maatwerk en dat er “zal moeten worden voorzien in de mogelijkheid om contact te betalen”.

Poldermodel voor behoud cash

Belangenorganisatie Detailhandel Nederland deelt de zorgen over uitsluiting niet. Bij monde van secretaris betalingsverkeer Michel van Bommel liet de organisatie bij BNR Nieuwsradio op 29 oktober nog weten: “Een cashloze samenleving is nog lang niet aan de orde en ook niet in de winkel”. Maar recente ontwikkelingen baren wel degelijk zorgen. Wie waarborgt het behoud van contant geld? Afdwingen met wetgeving, zoals in Zweden en Noorwegen, is een laatste redmiddel. Belangenorganisaties kunnen daarvoor lobbyen in het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer (MOB) waarin alle partijen betrokken zijn. Officieel standpunt van het MOB is: je moet als consument kunnen kiezen hoe je betaalt. Een keuze die dus onder de druk staat door de opmars van pin-only. Met mogelijk uitsluiting van kwetsbare bevolkingsgroepen als gevolg.